Tôi xin
được đưa ra đây một số nét chính của cuốn sách này để hy vọng đấy sẽ là một
chút của ăn tinh thần cho những ai đang bối rối, hoảng loạn, sợ hãi và bất an
trước những gì mình đang đối diện.
1. Self-Talk: Nói với chính mình
Hiểu được
mình đang nói điều gì trong đầu, đây chính là chìa khoá để bảo đảm cảm xúc của
mình không vượt ra ngoài tầm kiểm soát. Self-Talk đòi hỏi bạn phải biết trung
thực với chính mình, nhận ra chính xác tất cả những cảm xúc đang diễn ra trong
mình, và không có gì phải hổ thẹn hay sợ hãi khi thấy mình đang cảm xúc như
thế! Và do đó, cũng đừng lên án chính mình, đừng chống trả lại cảm xúc của mình,
hay vờ như mình không có những cảm xúc đó. Để được chữa lành và tìm được bình
an, trước tiên bạn cần trung thực với chính mình về những gì mình đang đối diện
trong lòng. Và không bao giờ đưa ra những câu trả lời sai cho những cảm xúc đó.
2. Chấp nhận những mất mát và khóc với nó
Tất cả
chúng ta đều mất mát trong đại dịch này: mất người thân, bạn bè, công việc, sức
khỏe, tiền bạc… Mình cũng có thể mất những khoảnh khắc tự do từng có trước kia,
mà có lẽ từ nay trở đi mình sẽ không có nữa, ngay cả khi đại dịch qua đi. Và
như vậy, những cảm xúc tiêu cực – đến từ sự mất mát mà bạn đang cảm nghiệm được
– đều có lý do của nó. Bạn không nhất thiết cứ phải chìm đắm trong cảm
nhận mất mát đó, nhưng cũng không cần thiết phải chối bỏ nó. Không cần phải “bọc
đường” những mất mát đó, để rồi cho rằng đó là ơn lành của Chúa, đó là điều tốt
mà mình có… Không, mất mát là mất mát, không chối bỏ nó được. Nhìn nhận những
mất mát, những đau khổ và cảm xúc tiêu cực mình đang có, đây chính là cánh cửa
đi đến sự chấp nhận và bình an.
3. Thừa nhận sự bất định (Uncertainty)
Cần phải
thừa nhận sự bất định như là một định luật của cuộc sống hôm nay. Hay nói cách
khác, điều chắc chắn duy nhất mình có trong đại dịch này, chính là: ”không có
gì là chắc chắn cả!”. Không ai dám khẳng định điều gì sẽ đến trong tương lai.
Không ai biết sau 1 tuần, 2 tuần hay 2 tháng, điều gì sẽ xảy ra. Hôm nay một
nghị định này được công bố, ngày mai đã thay đổi rồi. Hôm nay, chúng ta có
vaccine cho virus, ngày mai lại có biến chủng virus mới, thách thức loại
vaccine này. Nên sự thật duy nhất vẫn là: không có gì chắc chắn cả! Không ai
biết đại dịch này sẽ kết thúc như thế nào. Không ai hình dung được thế giới
chúng ta sẽ như thế nào trong tương lai. Điều này mời gọi chúng ta sống khiêm
tốn, khoan vội khẳng định và lên án trước bất cứ ai. Và thay vì phải đòi cho
bằng được cái gì đó chắc chắn trong tay, chúng ta tập giang rộng đôi tay trước
tương lai. Điều gì đến, sẽ đến. Tương lai của mỗi chúng ta có thể rất đẹp,
cũng có thể còn nhiều thách đố, hoặc là cả hai. Đó là cái đẹp của cuộc sống:
“Khi không có gì là chắc chắn, thì tất cả đều có thể đến!”
4. Chọn sự thật thay vì chọn sợ hãi
Đó là cách
bác sĩ Ashton dùng để vượt qua sự sợ hãi và lo âu của chính mình. Đúng thế,
những cảm xúc buồn chán, cô đơn, thất vọng, lo âu có thể đang hiện hữu trong
lòng chúng ta lúc này, nhưng đa số những cảm xúc đó lại thường không dựa trên
sự thật – chúng chỉ là phản ứng chủ quan của chúng ta trước hoàn cảnh hay hiện
tượng đang xảy ra xung quanh mình! Thay vì để cho những lối suy nghĩ và suy
diễn chủ quan về một sự việc nào đó dẫn dắt mình, hãy nhận diện và tập trung
vào những gì bạn biết đích xác là sự thật, điều này sẽ có thể giúp bạn thay đổi
cách phản ứng tiêu cực vào lúc này.
Chẳng hạn,
bạn đang lo lắng về việc làm bị mất trong đại dịch. Hãy lượng giá điều này dựa
trên sự thật! Thay vì quay quắt với công việc mình bị mất, hãy suy nghĩ: Có
cách nào khác để kiếm tiền mà trước đây bạn chưa nghĩ tới chăng? Phải chăng đây
là cơ hội mà bạn có thể dùng để đầu tư bản thân mình vào một cái gì đó nâng tầm
bạn lên cao hơn, thay vì bằng lòng với những gì mình từng có trước đây! Trả lời
cho những câu hỏi ấy của bạn vào lúc này, đó mới là sự thật. Không nhất thiết
bạn phải hành động ngay tức thì, nhưng nhận diện và biện phân được nó, điều này
sẽ giúp bạn chuyển đổi những khoảnh khắc không vui thành một sự bình an nội
tâm.
5. Thay thế nỗi đau buồn bằng lòng biết ơn
Khi đau
khổ do mất mát, cho dù mất mát đó là gì đi nữa, nó luôn thường để lại một lỗ
hổng sâu thẳm trong trái tim chúng ta. Chúng ta có thể, hoặc là bị nuốt chửng
trong cái lỗ hổng đó, hoặc có thể bắt đầu để cho mình được chữa lành bằng cách
lấp đầy lỗ hổng đó với lòng biết ơn. Thật khó để có thể biết ơn trong lúc
mình bị thử thách lớn lao, tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể tìm ra nhiều thứ để
biết ơn trong lúc này: có thể là sức khoẻ, có thể là căn nhà ta đang ở, không
khí ta đang hít thở, tình bạn ta đang có, và cả bó rau mà ta vừa mua được…
Bạn cũng
có thể biết ơn cho chính cái mà ban đau khổ vì mất nó. Lòng biết ơn sẽ giúp bạn
phục hồi nhanh hơn là cứ ở lại trong nỗi buồn đau. Bạn có thể thất vọng vì mình
không thể thăm viếng người thân trong gia đình. Nhưng ít ra bạn cũng có thể
biết ơn vì bạn vẫn còn người thân trong gia đình để có thể hướng lòng về
họ!
6. Hãy để trời mưa (let it rain)!
Đây là câu
thành ngữ tiếng Anh mà nhà tâm lý Tara Brach tạo ra. RAIN, tách từng ký tự ra
là: Recognize (Nhận diện), Allow (Cho phép), Investigate (điều nghiên), và
Nurture (Nuôi dưỡng). Nghĩa là, (R) nhận diện cảm xúc của mình, (A) cho phép
chúng tồn tại, (I) điều nghiên xem chúng đến từ đâu và tại sao, rồi
(N) nuôi dưỡng mình bằng lòng trắc ẩn dành cho chính bản thân mình.
Khi (R)
nhận diện được cảm xúc của mình, bạn (A) cho phép nó tồn tại thay vì chối bỏ
hay kìm nén chúng. (I) Hiểu được tại sao nó đến và từ đâu nó đến, bạn có thể dễ
dàng hiểu được tại sao mình bị tổn thương đau đớn. (N) Bạn có thể chịu
trách nhiệm với nỗi đau của mình thay vì đổ lỗi hay chối bỏ chúng. Cũng chính
từ đó bạn mới có thể có lòng thương cảm cho chính mình, tha thứ được cho mình,
và yêu thương chính mình được.
7. Tránh dùng chất kích thích và đồ ăn không lành mạnh để
làm dịu bản thân
Đồ ngọt,
chất kích thích… có thể giúp bạn giải toả những cảm xúc đau đớn nhanh chóng
nhưng nó để lại hậu quả tiêu cực nhiều hơn là giúp bạn. Từ việc đơn giản như ăn
nhiều đường gây tổn hại đến sức khoẻ, làm bạn dễ bị nhiễm bệnh, đến việc nghiện
rượu có thể làm bạn mất cả tương quan trong gia đình.
8. Giữ cuộc sống theo nhịp đều đặn
Tạo ra một
thời khoá biểu mới và tuân theo nó trong thời gian bị giãn cách, điều này sẽ
giúp bạn giảm được lo âu và làm việc có hiệu quả, thay vì ngồi hàng giờ bên máy
tính, điện thoại đọc tin tức và làm cho người bạn trở nên ù lì và ức chế.
9. Giảm đọc tin tức đến mức tối thiểu
Đa số các
bản tin chúng ta đọc được là những tin “TỨC” – tin làm cho mình bị tiêu cực, sợ
hãi. Chúng sẽ làm cho bạn càng chán nản thất vọng và rơi vào nguy cơ bị trầm
cảm. Đó là những gì các nhà nghiên cứu sức khoẻ tâm thần đã khuyến cáo. Bạn
dừng xem tin tức và dừng sử dụng điện thoại để ngừng kiểm tra tin tức vài ngày,
điều này sẽ giúp bạn cảm thấy thư giãn và bình an hơn.
10. Tìm ý nghĩa trong từng việc nhỏ
Và cuối
cùng, hãy tìm ý nghĩa trong từng việc nhỏ. Nhiều người cảm thấy sự giãn cách
trong mùa dịch giúp họ có thể quay lại với thiên nhiên, có được sự thư giãn
trong việc đi bộ, nấu ăn, trò chuyện với con, học một môn học nào đó… mà vốn
trước kia họ cho rằng mình không có giờ cho những chuyện ấy. Từ đó, bạn sẽ thấy
cuộc sống có nhiều thứ đáng để bạn vui hưởng, những điều tuyệt diệu mà trước
kia bạn từng bỏ qua do áp lực công việc. Và trên tất cả, Chúa của chúng ta là
Thiên Chúa của âm thầm; Ngài ẩn mình trong từng điều nhỏ bé nhất. Khi bạn can
đảm đón nhận sự nhỏ bé của mình và tập ẩn mình, bạn sẽ sớm khám phá ra sự hiện
diện tuyệt vời của Chúa trong cuộc đời mình.
Chúc bạn
sớm tìm được sự bình an nội tâm trong thời kỳ lịch sử này!
Phương Đình Toại, MI
