Chúng ta bàng hoàng và xúc động khi hay tin Ðức Giáo Hoàng Phanxicô qua đời. Trong tâm hồn nhiều người, lòng kính yêu dâng lên và liên tưởng đến những giáo huấn khôn ngoan, thông sáng và thánh thiện của vị Cha chung về sứ vụ Loan Báo Tin Mừng.
I. “NIỀM VUI CỦA TIN MỪNG” (EVANGELII GAUDIUM)
Tông huấn Evangelii Gaudium – Niềm vui của Tin Mừng, Tông huấn đầu tiên của Đức Phanxicô, là một bản đồ định hướng cho Hội Thánh trong thời đại mới. Đức Phanxicô không đưa ra những lý thuyết trừu tượng, mà trình bày những gợi ý thiết thực và sâu sắc cho mọi thành phần Dân Chúa.
Mọi tín hữu được mời gọi trở thành môn đệ truyền giáo, không chỉ bằng lời giảng, mà bằng đời sống tràn đầy niềm vui, yêu thương, khiêm tốn và dấn thân. Ngài nhấn mạnh rằng chỉ trong niềm vui ấy, Tin Mừng mới thật sự được truyền đi và được đón nhận cách trọn vẹn.
1. Niềm vui là cốt tủy của việc truyền giáo
Đức Giáo Hoàng Phanxicô mở đầu Tông huấn bằng một lời mời gọi phấn khích: mọi Kitô hữu hãy bước vào cuộc gặp gỡ mới mẻ với Chúa Giêsu Kitô và để cho niềm vui ấy thúc đẩy việc loan báo Tin Mừng. Ngài khẳng định rao giảng không phải là một bổn phận khô khan, mà là một lời đáp hân hoan trước tình yêu cứu độ của Thiên Chúa.
Niềm vui này, theo Đức Phanxicô, là niềm vui sâu xa và bền vững, ngay cả giữa thử thách và đau khổ. Ngài khuyến khích rao giảng rao giảng Tin Mừng bằng nét mặt rạng rỡ, thay vì buồn rầu, để thu hút người khác đến với Đức Kitô.
2. Hội Thánh “đi ra” – một Hội Thánh truyền giáo
Hình ảnh chủ đạo trong Tông huấn là Hội Thánh “đi ra”. Đức Phanxicô nhấn mạnh rằng, Hội Thánh phải từ bỏ thái độ khép kín, tự mãn, và vượt khỏi “vùng tiện nghi” để đến với những “vùng ngoại vi” – nơi có những con người bị lãng quên, nghèo khó, tuyệt vọng.
Hội Thánh “đi ra”, theo ngài, là cộng đoàn chủ động “đi bước trước”, đồng hành và kiên nhẫn gieo hạt Tin Mừng, dù phải trả giá bằng đau khổ, thậm chí tử đạo.
3. Tân Phúc Âm hóa, một tiến trình toàn diện
Tân Phúc Âm hóa không chỉ hướng đến người chưa biết Chúa, mà còn:
– Thường xuyên canh tân đức tin người tín hữu.
– Khơi dậy khát khao hoán cải nơi người nguội lạnh.
– Giới thiệu Đức Kitô bằng tình yêu và vẻ đẹp Tin Mừng.
II. SỰ HOÁN CẢI MỤC VỤ VÀ CƠ CẤU HỘI THÁNH (Huấn thị về Hoán cải Mục vụ 29.6.2020)
Đức Giáo Hoàng kêu gọi một cuộc hoán cải mục vụ thực sự, không chỉ ở cấp cá nhân mà cả cấp cơ cấu. Ngài mạnh mẽ chỉ trích tình trạng “quản trị thuần túy” và chủ nghĩa bảo tồn. Hội Thánh phải can đảm thay đổi:
– Cơ cấu giáo xứ, để nó không còn là một “bộ máy khép kín”, mà là một trung tâm truyền giáo sống động.
– Vai trò của các giám mục và linh mục, phải là người hướng dẫn, đồng hành, lắng nghe và khơi dậy tinh thần truyền giáo nơi cộng đoàn.
– Giáo triều Rôma, cũng được mời gọi thực hiện “sự hoán cải” để phục vụ sứ mạng truyền giáo của toàn thể Hội Thánh hiệu quả hơn.
1. Rao giảng bằng chính đời sống và ngôn ngữ tình thương
Rao giảng Tin Mừng không chỉ là giảng dạy bằng lời nói, mà bằng chính đời sống, bằng việc thực thi bác ái và lòng thương xót.
Ngài nói rõ, trung tâm của Tin Mừng là tình yêu cứu độ của Thiên Chúa được tỏ hiện nơi Đức Kitô chịu đóng đinh và phục sinh. Những gì không giúp loan báo tình yêu ấy cần được xem lại. Mọi hình thức giảng dạy đạo lý phải đặt trong tương quan với trọng tâm ấy, tránh rơi vào sự khô cứng luân lý hay ý thức hệ.
2. Vai trò người nghèo trong việc loan báo Tin Mừng
Một phần quan trọng của truyền giáo là sự ưu tiên chọn lựa người nghèo. Đức Giáo Hoàng kêu gọi Hội Thánh hãy trở nên “nghèo vì người nghèo”, vì nơi họ có một sự khôn ngoan, khiêm hạ và khả năng mở lòng đón nhận Tin Mừng cách trọn vẹn.
Truyền giáo không thể tách rời khỏi công bằng xã hội, hoạt động bác ái, việc bảo vệ nhân phẩm và quyền lợi của những người bị áp bức. Việc loan báo Tin Mừng bao gồm cả việc cổ võ phát triển toàn diện con người.
3. Đối thoại trong truyền giáo
Đức Phanxicô nhấn mạnh loan báo Tin Mừng trong thời đại ngày nay phải gắn liền với đối thoại – với các tôn giáo khác, với văn hóa, với khoa học, và với những ai không tin. Hội Thánh không phải là một pháo đài đối đầu, nhưng là một “người bạn đồng hành” biết lắng nghe, trân trọng, và chia sẻ.
Hội Thánh có sứ mạng xây dựng hòa bình, chống lại bạo lực và áp bức. Rao giảng Tin Mừng đích thực là rao giảng Tin Mừng của bình an, của tự do và phẩm giá.
4. Chiều kích thiêng liêng của người truyền giáo
Người loan báo Tin Mừng trước hết là người có kinh nghiệm sống động với Đức Kitô. Không ai có thể rao giảng một điều mình không sống. Cầu nguyện, chiêm niệm, sống Lời Chúa, và để cho Chúa Thánh Thần hành động là điều kiện tiên quyết.
Đức Giáo Hoàng cảnh báo về sự “mỏi mệt mục vụ” khi người làm truyền giáo quên gắn bó với nguồn mạch thiêng liêng là Đức Kitô. Rao giảng Tin Mừng không phải là hoạt động xã hội, mà là sự thông truyền một đời sống mới.
III. SỨ ĐIỆP CHÚA NHẬT TRUYỀN GIÁO 2023
Dựa trên câu chuyện hai môn đệ trên đường Emmaus, Đức Giáo Hoàng Phanxicô trình bày hành trình truyền giáo qua ba hình ảnh chính: lòng bừng cháy, mắt mở ra, và chân bước nhanh.
1. Trái tim bừng cháy bởi Lời Chúa
Việc rao giảng Tin Mừng khởi đi từ việc để Lời Chúa chạm đến trái tim. Như hai môn đệ Emmaus, nhiều người có thể sống trong hoang mang, thất vọng, và mất phương hướng. Nhưng khi Lời Chúa được mở ra, soi sáng và giải thích, trái tim họ bừng cháy lên. Lời Chúa không chỉ là thông điệp, mà là chính Đức Kitô đang hiện diện, biến đổi và làm mới tâm hồn người loan báo Tin Mừng.
Đức Phanxicô nhấn mạnh rằng người truyền giáo phải được nuôi dưỡng bởi Kinh Thánh, để không loan báo những ý tưởng cá nhân, mà là loan báo chính Đức Kitô. Một trái tim lạnh lẽo không thể làm bừng cháy trái tim khác.
2. Đôi mắt mở ra trong việc bẻ bánh – Thánh Thể là trung tâm truyền giáo
Các môn đệ nhận ra Chúa Giêsu khi Người bẻ bánh. Thánh Thể chính là nơi gặp gỡ sâu xa nhất với Chúa Phục Sinh. Từ Bí tích này, người truyền giáo kín múc sức sống, sự hợp nhất và nguồn lực để thi hành sứ vụ.
Đức Phanxicô nhấn mạnh: “Không thể giữ riêng tình yêu cử hành trong Thánh Thể. Tình yêu này phải được lan truyền”. Việc cầu nguyện trước Thánh Thể, đặc biệt trong giờ chầu, là điều thiết yếu giúp người môn đệ trở nên “người bẻ bánh” và “tấm bánh được bẻ ra” cho thế giới.
3. Chân bước nhanh – Lòng nhiệt thành lên đường
Sau khi gặp Chúa, hai môn đệ không chần chừ nhưng “hối hả lên đường” trở lại Giêrusalem để loan báo Tin Mừng. Đây là hình ảnh của Hội Thánh trẻ trung, luôn sẵn sàng khởi hành lại, không dừng lại nơi quá khứ.
Đức Giáo Hoàng tái khẳng định rằng việc truyền giáo là trách nhiệm chung, không chỉ của một số người đặc biệt, mà là của toàn thể Hội Thánh. Mỗi người có thể góp phần qua lời cầu nguyện, sự nâng đỡ vật chất, và nhất là bằng chính chứng tá cuộc đời.
Sứ vụ này không phải là một áp đặt, mà là chia sẻ niềm vui cho người khác thấy “chân trời tươi đẹp” của sự sống mới trong Đức Kitô.
IV. SỨ ĐIỆP CHÚA NHẬT TRUYỀN GIÁO 2024
1. Truyền giáo là hành động ra đi và mời gọi
Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh truyền giáo là lệnh truyền khẩn cấp, không phải ý tưởng trừu tượng. Như các đầy tớ trong dụ ngôn được sai đến “mọi ngả đường” mời khách dự tiệc, người Kitô hữu được mời gọi “đi ra”, vượt qua sự khép kín, mang Tin Mừng đến mọi người. Ngài tri ân các nhà truyền giáo hy sinh rời quê hương đến vùng xa xôi, nhưng khẳng định mọi tín hữu đều có trách nhiệm loan báo Tin Mừng qua chứng tá đời sống và sự hiện diện trong xã hội. Loan báo Tin Mừng không phải là ép buộc, nhưng là mời gọi với niềm vui, sự dịu dàng và lòng cảm thông, phản ánh phong cách của chính Thiên Chúa.
2. “Đến dự tiệc cưới – Hướng về Nước Trời và Thánh Thể
Tiệc cưới trong dụ ngôn tượng trưng cho bữa tiệc cánh chung – sự sống viên mãn nơi Nước Trời, được ban qua Đức Giêsu Kitô. Hội Thánh có sứ vụ mời mọi người đến bàn tiệc này, không chỉ trong tương lai mà ngay hôm nay qua Thánh Thể. Thánh Thể là nguồn sống, hiệp thông và hy vọng, nuôi dưỡng tín hữu thành chứng nhân Tin Mừng, khơi dậy khao khát chia sẻ sự sống mới trong Đức Kitô.
3. “Mọi người” – Sứ vụ phổ quát của Hội Thánh hiệp hành và truyền giáo
Dụ ngôn cho thấy lời mời dành cho “mọi người”, không loại trừ ai. Truyền giáo là hành động phá bỏ rào cản, nối kết con người. Đức Thánh Cha kêu gọi Hội Thánh trở nên hiệp hành và truyền giáo hơn bao giờ hết – nghĩa là cùng nhau lắng nghe, phân định, lên đường và phục vụ. Ngài khuyến khích sự cộng tác truyền giáo ở mọi cấp độ, cả tinh thần lẫn vật chất, đặc biệt qua các Hội Giáo hoàng Truyền giáo. Cùng Đức Maria – hiện diện tại tiệc cưới Cana – các Kitô hữu mang lời mời yêu thương đến nhân loại, hướng họ đến bàn tiệc cứu độ của sự sống và bình an.
V. SỨ ĐIỆP CHÚA NHẬT TRUYỀN GIÁO 2025
Sứ điệp năm 2025 tập trung vào việc khơi dậy niềm hy vọng trong một thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức.
1. Sứ giả của hy vọng
Trong thế giới đầy thách thức, Đức Phanxicô mời gọi mọi Kitô hữu, qua Bí tích Rửa tội, trở thành sứ giả hy vọng theo gương Chúa Kitô – nguồn mạch hy vọng. Ngài đến loan báo Tin Mừng, chữa lành, giải thoát người khốn cùng. Hội Thánh tiếp nối sứ mệnh này, mang hy vọng đến người nghèo, đau khổ, bị áp bức. Tín hữu được kêu gọi chia sẻ hy vọng qua đời sống, đồng cảm, trở thành dấu chỉ tình yêu Thiên Chúa. Ngài đặc biệt cảm ơn các nhà truyền giáo đã dấn thân loan báo Tin Mừng cho muôn dân.
2. Thách thức và sức mạnh Tin Mừng
Sứ điệp cảnh báo về cô đơn, thờ ơ, khủng hoảng con người trong thời đại hôm nay. Sống Tin Mừng trọn vẹn có thể đổi mới, chữa lành nhân loại. Đức Thánh Cha nhấn mạnh cầu nguyện – với Lời Chúa và Thánh Vịnh – để nuôi dưỡng hy vọng và nhiệt huyết truyền giáo.
3. Truyền giáo hành trình cộng đoàn
Truyền giáo không chỉ là nỗ lực cá nhân mà là hành trình cộng đoàn. Xây dựng cộng đoàn Kitô hữu trưởng thành trong đức tin là yếu tố cốt lõi. Ngài kêu gọi mọi người – từ trẻ em đến người già – tham gia loan báo Tin Mừng bằng chứng tá, cầu nguyện, lòng quảng đại.
*
Đức Giáo Hoàng Phanxicô, với lòng nhiệt thành loan báo Tin Mừng, đã để lại cho Hội Thánh và nhân loại một di sản giáo huấn quý giá về sứ vụ Loan báo Tin Mừng. Từ Tông huấn “Niềm Vui của Tin Mừng” đến Huấn Thị về Hoán cải Mục Vụ, và những sứ điệp truyền giáo hằng năm, ngài không ngừng mời gọi mỗi Kitô hữu trở thành chứng nhân của tình yêu Thiên Chúa, mang hy vọng và bình an đến thế giới qua đời sống, lời cầu nguyện và sự dấn thân. Dù ngài đã ra đi, ánh sáng từ những lời dạy của ngài vẫn tiếp tục soi đường cho Hội Thánh “đi ra”, đồng hành với con người thời đại, hướng họ đến bàn tiệc cứu độ của Đức Kitô. Với Đức Maria, Mẹ và Nữ Vương các nhà truyền giáo, các Kitô hữu tiếp tục sứ mạng ấy, để Tin Mừng mãi là ngọn lửa bừng cháy trong trái tim mọi người.
Lm Ða Minh NGÔ QUANG TUYÊN
