|
|
Đạo rất hay, nhưng cách hành đạo vị tất
lúc nào cũng hay. Ngôn sứ Ma-la-khi cảnh tỉnh các cách giữ đạo lệch lạc của chức
sắc trong đạo Do Thái, tức lớp người tư tế: “Các ngươi đã đi trệch đường và làm
cho nhiều người lảo đảo trên đường luật dạy” (Ml 2,8). Còn Chúa Giê-su nói đến
những thói giả hình, kiêu căng trong cách giữ đạo của người biệt phái, hạng người
tự cho mình trung thành với đạo của cha ông: nới rộng thẻ kinh, may dài tua áo,
nói mà không làm, làm mọi việc cốt để người ta thấy,… Cho hay, có “đạo” thì còn
phải có “đức” nữa. Đạo-Đức phải đi chung với nhau, như tiếng Việt quen nói, bằng
không chỉ là đạo hình thức mà thôi.
Tin Mừng hôm nay không phải là một bản
án trút xuống một vài thành phần nào đó trong Giáo Hội, mà phải là một lời mời
gọi sám hối cho mọi người. Quả thật, Chúa Giêsu không chỉ kết án thái độ giả
hình của những biệt phái, mà còn kêu gọi mọi người hãy đề phòng thái độ giả
hình ấy. Giả hình là căn bệnh chung của tất cả những ai mang danh Kitô. Thật thế,
nếu giả hình là tách biệt giữa niềm tin và cuộc sống, thì có ai trong chúng ta
dám tự phụ mình không rơi vào một thái độ như thế?
Giả hình vẫn là cơn cám dỗ cơ bản và triền
miên trong cuộc sống người Kitô hữu. Khi căn tính Kitô chỉ là một danh xưng mà
không được thể hiện trong cuộc sống hàng ngày, khi sinh hoạt tôn giáo chỉ đóng
khung trong bốn bức tường nhà thờ, khi lòng đạo đức được thúc đẩy bởi khoe
khoang, tự phụ, khi cuộc sống đạo không là lối sống về niềm tin, mà là trở ngại
cho nhiều người đến với Chúa và Giáo Hội, phải chăng đó không là một cuộc sống
giả hình?
Theo Chúa Giêsu thì các luật sĩ và những
người Pha-ri-sêu là những người chỉ sống theo vẻ bề ngoài: bề ngoài trên môi miệng,
bề ngoài với việc làm, và bề ngoài trong tương quan với người khác. Ngang qua
việc vạch rõ lối sống cụ thể của một nhóm người, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta
nhìn lại chính bản thân mình, để nhận ra rằng, sống theo vẻ bề ngoài ở trong mọi
lãnh vực, ở mọi nơi và ở mọi cấp độ, là một căn bệnh phổ biến và nan y của mọi
người, trong đó có chính bản thân chúng ta.
Chúa Giêsu rất “nhạy cảm” với căn bệnh sống
theo vẻ bề ngoài và đã nhiều lần nhắc nhở các môn đệ; và hôm nay trong bài Tin
Mừng, Ngài lại tiếp tục cảnh báo “các môn đệ” và cả đám đông nữa về căn bệnh
này ngang qua những con người cụ thể là luật sĩ và Pha-ri-sêu.
Trong “Bài Giảng Trên Núi”, Chúa Giêsu mời
gọi chúng ta đừng sống theo vẻ bề ngoài, nhưng sống theo sự thật trong tương
quan với chính Thiên Chúa là Cha chúng ta, nhất là khi bố thí, cầu nguyện và ăn
chay. Đó là ba việc đạo đức căn bản trong đời sống đức tin; và chúng ta có thể
mở rộng ra tất cả tất cả những việc đạo đức khác, và nhất là mở rộng ra cung
cách sống căn tính Kitô hữu hay căn tính tu sĩ của chúng ta.
Thực vậy, Chúa Giêsu nói trong bài Tin Mừng
của Ngày Lễ Tro: Còn anh, khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay phải
làm,để việc anh bố thí được kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì
kín đáo, sẽ trả lại cho anh.
Còn anh, khi cầu nguyện, hãy vào phòng,
đóng cửa lại, và cầu nguyện cùng Cha của anh, Đấng hiện diện nơi kín đáo. Và
Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả lại cho anh
Còn anh, khi ăn chay, nên rửa mặt cho sạch,
chải đầu cho thơm,18 để không ai thấy là anh ăn chay ngoại trừ Cha của anh, Đấng
hiện diện nơi kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả
lại cho anh. (Mt 6, 1-18)
Chúa Giêsu đưa ra hình ảnh người luật sĩ
và biệt phải giả hình. Họ là những người nói nhiều làm ít, mồm miệng đỡ chân
tay, nói hay nhưng làm dở. Họ lo tô vẽ dáng bề ngoài cho đạo đức mẫu mực nhưng
lòng họ thì hám danh, phô trương và tham lam. Chúa phân biệt rõ hai phương diện:
những gì họ nói thì đều là nói Lời Chúa, nên hãy nghe theo; nhưng những việc họ
làm thì mâu thuẫn với những lời họ giảng dạy, cho nên đừng bắt chước.
Luật sĩ và biệt phái tượng trưng cho quyền
bính trong dân. Họ có bổn phận phải giảng dạy dân chúng và người dân có nghĩa vụ
tuân giữ những lời họ giảng dạy. Thế nhưng nhiều lần họ đã bị Chúa Giêsu khiển
trách, chỉ vì họ tự cho mình là tài giỏi, đạo đức, từ đó họ phê bình chỉ trích
lên án người khác; làm gì họ cũng muốn cho người khác thấy và khen ngợi; họ ham
muốn danh vọng chức quyền, luôn luôn lên mặt dạy đời, nhất là họ nói mà không
làm.
Tuy thế, Chúa vẫn khuyên chúng ta tôn trọng
họ vì họ có nghĩa vụ giảng dạy, và hãy thực hiện những lời họ giảng dạy. Vì thế
Chúa phán: “Vậy, những gì họ nói thì anh em hãy làm, hãy giữ!”
Thay vì phô trương, Chúa Giêsu mời gọi
chúng ta thực hành các việc đạo đức một cách kín đáo. Không phải để thi thố sự
khiêm nhường, nhưng để trở nên giống Cha của mình là Thiên Chúa, Đấng hiện diện
nơi kín đáo và hành động một cách kín đáo. Trong những lời chúng ta vừa trích dẫn,
Chúa Giêsu dùng tới sáu lần từ “kín đáo”, trong đó năm lần được dùng để nói về
Thiên Chúa Cha: Cha của anh hiện diện nơi kín đáo; Cha của anh thấy trong kín
đáo. Như thế, Thiên Chúa, Cha của Chúa Giêsu, là “Đấng kín đáo” và Ngài mời gọi
chúng ta cũng trở nên “những người con kín đáo” như Cha của mình.
Và chúng ta cứ nghiệm lại mà xem: Thiên
Chúa hiện diện và hành động kín đáo biết bao trong sáng tạo, trong lịch sử loài
người, nơi cuộc đời chúng ta và nhất là nơi Thập Giá của Chúa Giêsu. Chúng ta
phải có ngũ quan biết chiêm ngắm, mới có thể nhận ra Thiên Chúa hiện diện, lên
tiếng và hành động.
Chúa Giêsu không chỉ chữa bệnh vẻ bề
ngoài của loài người chúng ta bằng lời nói, nhưng bằng chính cách sống nữa; như
Ngài nói về mình: “Con Người đến không phải để được phục vụ, nhưng để phục vụ
và hiến dâng sự sống của mình”. Và phương thuốc tận cùng của Ngài là Thập Giá,
nơi đó, vẻ bề ngoài của Ngài không còn là gì nữa: thân xác, danh dự, sự nghiệp,
sự sống… Nhưng chính lúc đó Căn Tính đích thật của Ngài lại rạng ngời nhất. Như
con rắn đồng xưa, ai nhìn lên Đấng bị đâm thâu, thì sẽ được chữa lành (x. Ds
21, 4-9; Ga 3, 14-15).
Chúa Giêsu đưa ra hình ảnh các kinh sư
và Phrisêu giả hình. Họ giảng dạy đạo lý nhưng lối sống của họ đầy ích kỷ, tự
cao và thiếu công bình bác ái. Ðạo lý của Chúa là đạo yêu thương, quảng đại và
phục vụ anh em trong sự khiêm tốn. Không dành phần vinh quang cho mình nhưng
luôn biết quy hướng về Thiên Chúa.
Đạo đức giả là sống đóng kịch. Sống như
thế thì trước sau gì thì người khác cũng biết, như Chúa Giêsu đã từng nói:
“Không có gì che giấu mà sẽ không bị lộ ra, không có gì bí mật mà người ta sẽ
không biết” (Lc 12,2). Nếu con người mãi mãi không biết thì chắc chắn, Thiên
Chúa vẫn biết. Chúng ta có thể tránh được cái nhìn của người đời, nhưng không
bao giờ tránh được cái nhìn xuyên thấu tâm can của Thiên Chúa.
Lm. Anmai, CSsR
